SHİSHAPANGMA (8013 m) Tibet-Himalaya 2013
Shishapangma, yani Tibetçe, ‘Yeşil Düzlükten Yükselen Büyük Dağ’!
14×8000, yani yeryüzünde 8000 metreyi aşan 14 adet zirvenin tümüne tırmanış projem dahilinde, 2013 yılının benim için ilk çıkışı 8013 metrelik Shishapangma Dağı oldu. Tibet’in zirvesine yaptığım bu tırmanışı The North Face ve Globalstar Avrasya’nın değerli sponsorluğunda gerçekleştirdim. Bu benim dokuzuncu 8000 metrelik zirvem oldu.
Shishapangma dağına daha önce tırmanmayı denemiştim; 2010 yılı sonbaharında çığ riski nedeniyle bu dağın zirvesine 200 kısa metre kala dönmem gerekmişti. Tamamı Çin Halk Cumhuriyeti (Tibet Otonom Bölgesi) sınırlarında olan Shishapangma, K2, Everest, Makalu, Kanchenjunga veya Dhaulagiri’ye nazaran küçük bir dağ ama kendine has sorunları var- soğuk, fırtına, çığ tehlikesi, ilerlemeyi zorlaştıran derin kar, gizli ve tehlikeli buzul çatlakları ve en önemlisi, dağın şiddetli jetstream batı rüzgarına çok açık olması.. Ayrıca, bu dağın esas zirvesine çıkış, karmaşık ve birçok sorun içeren bir rotadan olduğu için, esas zirvesine nadiren çıkılan bir dağ olma statüsü de var.
Tırmanış için 13 nisan 2013 tarihinde Nepal’in başkenti Katmandu’dan karayolu ile yola çıkıp, tüm yüklerimizle beraber Çin Halk Cumhuriyeti (Tibet)-Nepal sınırını küçük Kodari sınır kasabasında geçtik. Bu seferde ekibimiz üç sherpa ve dört batılıdan oluşuyordu: ondördüncü sekizbinliğini Shishapangma ile yapacak Nepalli Chhang Dawa Sherpa (14 x8000′i bitiren ilk Nepalli olan Mingma Sherpa’nin kardeşi), Mingma Tindu Sherpa, Lama Nima Sherpa, ben Tunç Fındık, Ekvatorlu Santiago Quintero, Romen Alex Gavan ve İspanyol Rosa Hernandez. Ufak ve güçlü bir ekibiz.
İlk durağımız, Nepal’i Tibet platosundan ayıran devasa bir bariyer gibi olan Himalaya Dağlarının içindeki Nyalam kasabası oldu (3700 m). Burada iki gün kalıp Nyalam’ın ardındaki 5000 metrelik bir dağa günübirlik bir aklimatizasyon (beden olarak yüksekliğe uyum sağlama) çıkışı da yaptık.
Bu noktada yüksekliğin insan bedeni üzerindeki etkilerinden bahsetmeden geçmemek gerek. 8000 metrelik dağlarda yegane zorluklar teknik tırmanış ve hava şartlarının kötülüğünden kaynaklı değildir. En büyük zorluk yükseklikten kaynaklıdır. İrtifa yükseldikçe azalan hava basıncından kaynaklanan ve insan bedeninin irtifada düzgün işlemesini engelleyen fizyolojik zorluklar vardır. 5000 metrede yarıya, 8000 metrede üçte bire düşen atmosfer basıncı ve bununla doğrudan ilişkili olarak azalan soluduğumuz havadaki oksijen ve hayati gazların orantısı nedeniyle, bir insanın normal olarak yapabileceği herşey çok daha da zorlaşır. Nefes almak, yemek yemek, yenileni sindirip enerji elde etmek, normal uyku uyumak gibi sıradan saydığımız beden işlevlerinin gerçekleşmesi bile çok zorlaşır, ki 7000 veya 8000 metrede bir buz duvarına tırmanmak veya boşluklu bir kaya duvarını lider çıkmak inanılmaz bir efor demektir! Üstüne üstlük, yükseklikte çok kalınırsa ortaya çıkabilen akciğer ödemi veya beyin ödemi gibi kuvvetli yükseklik hastalıkları da vardır. Belirtileri yükseklikte çok hızla gelişen bu hastalıklar, insanı bir günden kısa sürede öldürürler. Aşırı yükseklik son derece zorlu ve enteresan bir ortamdır; yeterince zaman geçirilmezse yükseğe uyum sağlamak mümkün değilken, yüksekte aşırı zaman geçirilirse insan bedeni tahrip olur ve çalışmaz hale gelir. Bu nedenle, genel olarak dağ literatüründe 8000 metre yükseklik ve üzeri için ‘ölüm bölgesi’ tanımı tabir edilir. Normal bir dağcı, 8000 metrelik dağa tırmanışta ortalama 8 ila 12 kilogram kadar kas ve yağ dokusu kaybedebilmektedir. Keza 5000 metre üzerinde kalıcı yaşam olmadığı ve olamayacağı, bilimsel olarak kabul edilmiş bir gerçektir.
Böylece yüksekliğe iki gün alıştıktan sonra, Nyalam’dan jiple 5150 metrelik Lalung La geçidini geçerek Shishapangma’nin Çin ana kampı’na (5000 m) vardık. Tibet’te inanılmaz miktarda, normalde olmaması gerektiği kadar kar vardı ve her yer, kutuplarıı andırırcasına kıştan kalma derin karla kaplıydı! Ayrıca mevsim normalleri dışında soğuktu havalar. Çin ana kampı’nda iki gün yükseğe uyum için kalmanın ardından, tüm yükümüzü taşıyacak 20 yak’tan (Tibet öküzü denilen ve Himalaya’lara has çok güçlü bir yük hayvanı) oluşan bir sürü ile beraber, 5700 metredeki ileri ana kampa, 18 kilometre yol yürüyerek vardık. Dağa çıkışın başlayacağı ileri ana kamp, Shishapangma buzulu kıyısında yalnız, rüzgarın devamlı ıslık çaldığı ve soğuk bir düzlük.. Geceleri ısı eksi 20 dereceye vuruyor; tozlu topraklı, karla kaplı bir yer. Hava genelde çok soğuk ve aşırı kuru, hepimiz öksürmeye başladık soğuktan.
8000 metrelik bir dağa tırmanış için, dağın boyutuna göre, dağın üzerinde bir dizi kamplar kurup yüksekliğe alışmak ve buna uygun bir lojistik sistemi kurmak için yük taşımak gereklidir. Bizim Shishapangma’daki tek yükseğe uyum seferimiz görece kısa sürdü: Shishapangma buzulu boyunca yükselip 6000 metrede yarım saat kadar süren bir icefall (kırıklı buzul ve buz kuleleri) etabı geçerek, 6350 metrede 1. kampımızı kurduk, bunu yaparken birçok kere gizli, ufak buzul çatlaklarına düştük! Daima ipe bağlı olarak hareket ediyorduk. Ertesi günü 6900 metreye yükselip 2. kampı kurararak bir gece uyuduk ve artık hazırdık zirve için. Ana Kampa geri inip dinlenebildiğimizce dinlendik. Uydu telefonuyla güncellediğimiz hava raporumuz, 30 nisanın ideal zirve günü olacağını söylüyordu.
Buzul üzerinde tırmanışla 28 nisanda 1. kampa, 29 nisan günü ise 2. kamp ve 3. kamp arasında, ‘koridor’ denen boğazın ucuna 7100 metreye yüksek kampımızı kurduk ve geceyarısı saat 01.30 gibi zirve taaaruzuna geçtik. Shishapangma’nin kuzey sırtına tırmanıp buradan buz duvarlarıyla kaplı bir buzul yüzü olan kuzeydoğu yamacına yan geçerek, doğu sırtına çıktık. Esas zirve, (main summit) tırmanışı nadiren yapılabilen bir yer çünkü sadece ya güney duvarından ya da bu bizim çıktığımız Avusturya rotası (veya İspanyol İnyaki Ochoa varyantı) ile çıkılabiliyor. Bu bizim rota 50-55 derece buz – kar tırmanışı içeriyor ve koşullar uygun değilse (yani kar çoksa) ciddi çığ riski olabilen bir rota. Shishapangma’nin kuzey sırtından çıkılan 8008 metrelik merkezi zirvesi (central summit) ise görece kolay çıkılan bir nokta ve hemen tüm ekipler nedense burayı deniyor. Ancak Çin- Tibet Dağcılık Birliği (CTMA) buraya zirve olarak onay vermiyor zaten.
Neyse ki, bu sefer tırmanacağımız rotada koşullar iyiydi ve hemen hiç çığ riski yoktu. Ancak esas zirveye varışta, 8000 metrede çok teknik ve boşluklu, emniyeti hiç olmayan buz tırmanışı yapmak gerekti. Keskin sırtlar, 55-60 derece eğimli buz tırmanışı! Ayrıca, hava beklediğimiz 30 km /saat rüzgar hızından çok daha sertti, en az 60-70 km/saat rüzgarda tırmanmamız gerekti ki, 8000 metrede aşırı soğuk koşullar yarattı bu. Tırmanışın son kısmı zor ve çok soğuktu!
Tırmanışımız, 30 nisan 2013 günü saat 12.15′de dağın nadiren tırmanılan esas doruğuna tırmanmayı başarmamızla sona erdi. Böylece Shishapangma Dağı’nın İlk Türk çıkışını yapmış oldum. Bir kar ve buz kubbesi olan zirvede, ‘Tibet Tanrılarının Tahtında’ 30 dakika kadar kaldım ve muhteşem bir Himalaya manzarasının tadını çıkarttım. Doğuda, bu bölgede çıktığım bazı başka 8000 metrelik zirveler olan Cho Oyu, Everest, Lhotse ve Makalu’yu görebiliyordum. Tırmanışı başardığımıza gerçekten çok mutlu olmuştum.
İniş, tipi içinde ve soğukta oldu ve hepimiz çok yorulduk. Tüm tırmanış, iniş dahil 15 saat sürmüştü. Bu tırmanışı oksijen kullanmadan gerçekleştirdim. Bu 8000′lik dağa çok hızlı tırmandık, tüm aksiyon 20 günden kısa sürdü. Net söylemek gerekirse, yaptığım en soğuk ekspedisyonlardan biriydi ve dönüş günümüzde bile, eksi 25 derece soğuk ve sert bir rüzgar peşimizi bırakmadı. Tibet, gerçek bir derin dondurucuydu!
Sırada ne var? 8 haziran’da yeryüzündeki en yüksek 9. zirveye, Pakistan’in Nanga Parbat Dağı’na gidiyorum. 8125 metrelik bu muhteşem, tarihi dağa Diamir (batı) yuzu, Kinshofer duvarından tırmanacağız. Nanga Parbat son derece teknik ve zor bir çıkış; 4000 metrelik rota buz ve kayada karışık tırmanışlar içeriyor. Bana şans dileyin ki, bayrağımızı ‘Çıplak Dağ’ Nanga Parbat’ın doruğunda dalgalandırabileyim..
Tunç Fındık
Mayıs 2013, İstanbul
Bu yazı yorumlara kapalı.
