ERZURUM-UZUNDERE-‘ÇATALTAŞ DONMUŞ ŞELALESİ’ TIRMANIŞI

(Fotoğraflar: Tunç Fındık, Tafa, Drone görüntüleri: Musa Han)

Uzunca bir süre olmuştu Uzundere’de buza dokunmayalı. Olaylı zamanlar, sosyal keşmekeş derken, araya pandemi de girince, Uzundere ile doğal olarak bir soğukluk oluşmuştu. Zaten 2017 yılından sonra sadece birkaç kısa sefer  gitmiştim, hem mevsimler iyi değildi  ve şelalelerin çoğu donmuyordu, hem de ‘oyun başka yerlerde devam ediyordu’. Velhasıl, bu sefer, şubat 2024 tarihinde birçok şansın biraraya gelmesiyle Bingöl kırsalında bir buz keşfi ile başlayan bir doğu seferi nihayetinde tekrar Uzundere’nin buzuna ısınmak, hem de bolca ısınmak talihine kavuştum.  Eski dost Tafa ile beraber önce Bingöl Valiliği’nin nazik daveti üzerine, o tarihteki bir foto safari organizasyonu dahilinde  oradaki donmuş şelalelerde keşif yaptık (onlara çok teşekkür ederiz),  mesela bölgedeki ‘Çır donmuş şelalesi’ son derece fantastik bence.. Ancak ne yazık ki kış 1500 metrelerde ılık ve kuru geçiyordu ve hiçbirşey donmamıştı, donanlar da erimiş düşmüşlerdi bile. Başka zaman ve sert geçen bir kışta mutlaka buza gelmeye söz vererek ayrıldık Bingöl’den.

Bunun üzerine Erzurum Palandöken kayak merkezindeki İce Park’ta (yapay buz parkı) düzenlenen  ulusal şenliğe giderek, eş ve dost ile beraber (zaten bir avuç insanız buz seven) biraz buz tırmandık ve sevgili dostumuz Mustafa Tekin’i de bolca anmak fırsatı yakaladık. Bu festivalin son kısmı ardından Uzundere’ye, oradaki yerel dostumuz Musa Han desteğiyle kısa bir buz seferi yaptık. Sonucun iyi olacağını düşünmüyorduk ikimiz de, çünkü kış berbat derecede ılıktı ve Uzundere adeta baharı yaşıyordu. Nerede o eksi otuz derece kışlar! Ancak hatalıymışız çünkü Uzundere’nin pek de rağbet görmeyen, bilinmeyen ve  unutulmuş uzun dağ şelalelerinin olduğu Kirazlı yaylası’nda, Güllübağdat dağı kuzeybatı duvarlarındaki  buz rotalarının tümü muhteşem formdaydı. Biz de aslında son kartımız olarak biraz buna oynamıştık ve kumarımız tutmuştu. Bunun üzerine bir de kuru geçen kış nedeniyle yayla yolunun normal binek araçla çıkılabilecek formda olmasını eklerseniz, durumun harikalığı siz  hayal edin. 16 şubat 2024 günü Musa Han’ın aracıyla hepberaber keşfe gittiğimiz yaylada karşımızdaki donmuş uzun şelaleler nedeniyle oyuncakçı dükkanına düşmüş bebeler gibiydik! Bu geniş dağ yüzündeki ilk uzun rota olan 275 metrelik ‘Nakavt donmuş şelalesi’nin ilk çıkışını  2016 şubatında  Anıl Şarkoğlu arkadaşım ile yapmıştık. Sonrasındaki günler ve müteakip zaman diliminde buradaki esas ve belirgin ana hatların hepsi çıkıldı, ancak bazılarını  kimin ne zaman çıktığı hakkında az bilgimiz vardı (hatlar için lütfen genel topoya bakın). Bu arada, bir de baktık ki yaylada İran plakalı bir araç ve karşıdaki köylülerin ‘Altınçanak’ olarak bildiği şelalede de tırmanıcılar var. Meğerse bu İran, Tebriz’den gelen tırmanıcı dostlar  Mahmoud Behrouz, Bahman Mikaeili ve Majid Vali Rad’dan oluşan bir ekipmiş bu ve karşımızdaki bu büyük şelalenin ilk tekrarını yapmalarını seyrettik (ilk çıkış Anna Torretta 2018). Tebriz’den çık gel, Uzundere’ye, burayı bul ve tırman, harikasınız. Velhasıl bu dostlarla da sonra çok  kelam ettik ve İran’da buza değmek üzere sözleştik, inanılmaz derecede hevesli  insanlar doğrusu..

Kısaca, şu anda Kirazlı yayladaki Güllübağdat dağının kuzeybatı  yüzü ve civarında  çıkılmış altı adet donmuş şelale rotası var (mevsimsel olarak bunlar daima oluşuyor) ve topoya da bakarsanız, soldan sağa basit olarak durum şöyle:

1-‘Altınçanak’ donuş şelalesi 300m kadar, Wİ5 ilk çıkış Anna Torretta 2018

2-‘Freedom for Nations’ donmuş şelalesi/miks rota 500m kadar Wİ5 ilk çıkış David Graella, Jordi Vigata, Jordi Mons,Pere Sabarroja 2019

3- ‘Sugar Couloir’ donmuş şelalesi/miks rota 400m kadar Wİ5 ilk çıkış Anna Torretta, Cecilia Buil 2016

4- ‘Tovariş’ donmuş şelalesi 300m kadar Wİ5 ilk çıkış Anıl Şarkoğlu, Sergey Seliverstof ve bir diğer Rus tırmanıcı, 2016

5- ‘Nakavt’ donmuş şelalesi 275m Wi5 ilk çıkış Tunç Fındık, Anıl Şarkoğlu 2016

Bir de dağın en sol tarafındaki Çataltaş boğazının uzak üst ucundaki küçük ama muhteşem, tam kuzey bakışlı, diğerlerine göre çok daha ufak sayılır donmuş bir şelale var:

6- ‘Çataltaş’ donmuş şelalesi, 30m Wİ5 ilk çıkış Jeff Mercier, solo 2018  

Böylece, ertesi gün hem ısınma hem de görüntüsünün mavi buzu ve boru şekli nedeniyle ‘Çataltaş’ donmuş şelalesine gidelim dedik. 17 şubat 2024 sabahı yayladan 2.5 saat derin, diz boyu batak  karda iz açarak  -ki bu boğaz, gerçek kışta ve ağır kar yağışı ardından çok  ciddi çığ riskine sahip, dikkat!- son kısmında iri çığların artıkları üzerinden batmadan şelaleye vardık. Tırmanış oldukça kısa sürede, yarım saat bile almadan  sona erdi, 30 metrelik kısa bir buz borusu bu, ne de olsa.. Tırmanış, Wİ5 derece zorluğu altında sonuna dek dikeyliğini koruyor ve buz kuzeye bakması ve daima gölge kanyon gibi kayalık boğaz içinde olması itibariyle inanılmaz mavi renkte. Kısaca son derece harika bir tırmanış, Van’daki ‘Erek Sütun’ şelalesine form ve zorluk olarak çok benziyor, bence ‘Anatolia Pillar’, Sarı Gelin’ ve ‘Altınçanak’ şelaleleriyle beraber, Uzundere’nin en güzel buz  rotalarından birisi bu.

Ertesi gün dinlenip (yol uzundu) sonraki gün uzun bir rota olan  ‘Altınçanak’ buz şelalesine tırmandık, bu da sonraki hikayem.

Bize eşlik eden, yardım eden, drone görüntüleri alan sevgili kardeşimiz Musa Han’a büyük teşekkürler. Eski dostum Tafa ile birlikte muhteşem  dikey anlar yaşadık, çok keyifliydi, teşekkür ederim gönülden!

A beautiful single pitch Wİ5 grade icefall, 30m long, at the Kirazlı Yayla of Uzundere, at the far R-end of  the Cataltaş gorge, facing north. First ascent by Jeff Mercier (solo) in 2018, this is one of the best ice routes around. With my bro Tafa we climbed it 17th feb 2024. The approach offers significiant avalanche risk, especially after big snowfall and in thick of normal winter, so beware..