HAKKARİ CİLO DAĞLARI ‘SPİHANE KULESİ’ İLK ÇIKIŞ, KUZEYBATI DUVARI

(Fotoğraflar: Tunç Fındık, Hacı Tansu, Tafa)

Nanga Parbat seferi ardından, yurda döner dönmez bir Hakkari seferine giriştim ve sevgili dost Hacı Tansu’nun da yardımıyla, Everest yoldaşım Tafa ile beraber bir duvar çıktık efsane  Cilo Dağlarında, 20 temmuz 2023 tarihinde. Mergan boğazında çıktığımız bu duvar, ilk çıkışını gerçekleştirdiğimiz bir kaya kulesindeydi, kulenin adını ‘Spihane Kulesi’ olarak vermeyi uygun bulduk. Sözkonusu kuleye kuzeybatı duvarından tırmandık ve rotaya da ‘Karga’ (Kijik) rotası adını verdik. ‘Spihane Kulesi’ne adını verirken oradaki buzullara verilen eski yerel isimden esinlendik: ‘Beyaz yer’ yani  boğaz sonundaki harika buzullara verilen yerel isim..  

Bu yeni rotamız ortalama 10 ip  boyu ve 415 metre  uzunluktadır ve  IV ila VI+ derece arası geleneksel tırmanış zorluğuna sahiptir. Kaya Aladağlar’ımızı çok andıran klasik tarzda, bazen iyi kalitede, bazen oldukça  çürükleşebilen tipik kireçtaşı yapısında bir tırmanış sunmaktadır. Rotanın kilit ip boyu dik, negatifli geçişler ve emniyeti kıt pasajlar içermektedir. Genel olarak boşluklu, göründüğünden daha uzun bir rotadır.  Tırmanışımızın bazı ip boylarını  ardarda yan geçişlerin yarattığı ip sürtünmesi nedeniyle bazen kısa ip boyları ile tamamlamak  zorunda kaldık.

Spihane Kulesi Mergan  boğazının sol cenahındaki duvarlarda, ayrık bir kuledir ve Mergan yaylasından kolaylıkla gözükmektedir. Boğazın içinde Avaspi deresi boyunca patikada  trekle, kulenin  altına  ortalama 35 ila 45 dakikada varılır; tırmanışın başladığı kulenin sol kısım tabanına ise  çarşakta trek ve kayalık yüzlerde basit tırmanışla 150m kadar irtifa alımıyla, ortalama 40-50 dakikada çıkılır.  Tırmanış, kulenin sol alt kıyısındaki belirgin ‘tombak sol kule’nin esas kule ile arasında yarattığı oluk-kulvar hizasında, altı uçurumtrak yapıda dar ve otlu bir terastan başlar (bakınız topo).

1.ip: Köşemsi çatlak yapısı ile başlanır, bazen çürüklük içeren kaya yüzünde tırmanış ve ip sürtünmesi nedeniyle oluk-kulvar tabanında istasyon,  IV 30m

2.ip: Oluk-kulvar içinden tırmanış, bunun dikleşerek duvara dayandığı  üst köşede sol duvar ile, eğimin yattığı, içi curuf taş dolu  kısa çarşaklı oluk başında istasyon, IV 60m

Oluk içinde 15m kadar dik çarşaklı darboğazdan ilerlenir ve bir kaya çentiğine varılır (II).

3.ip: Çentikten sollu yükselen altı boş (altı iri bir kaya çanağının negatif duvarıdır), sığ setler boyunca, kuzeybatı duvarına doğru  geçiş; bazen çok daralan ve arası kesilen setçikler ile,  sollu travers yükseliş ve ip sürtünmesi nedeniyle (bazı iri bloklar altı ve üstünden geçişle) uygun yerde istasyon, IV+ 45m

4.ip: Kilit pasaj! İstasyondan sollu dikey çıkış ardından zor, bir duvar (12-13m kadar, VI- gibi, ara emniyet gayet sınırlı) az sollu yükselişle geçilir ve giderek çürükleşen ortamda varılan sığ setin üzerinde yolu kesen, dışa atan negatif bant geçilir (10m kadar VI+, ara emniyet var ama gayet sınırlı, bu etabı çok temizledim ama çürüklüğe yine de dikkat!) Negatif bant bitiminde  temiz, emniyetsiz dikey duvar ile (15m kadar VI veya VI+, tutamak basamak çok kıt, ara emniyet yok gibi ve güvensiz) bitiminde varılan oluk-kulvar tam girişinde istasyon, VI+ 40m

5.ip:  Oluktaki istasyondan öncelikle dik doğrultuda, sonra sağlı yükselişle bölen kulvarcık ve çatlaklarla  varılan belirgin  setler ve terascıkta en solda, bir baca-çatlak tabanında istasyon (sağ taraf köşe-baca daha çürük diye girmeyi tercih etmedik), IV 30m

6.ip: Şahane ve sağlam baca-köşe-çatlak sonuna dek çıkılır, ara emniyet bol/iyi ve kaya oldukça sağlam, zevkli pasaj, sonunda çıkılan su oluklu eğik sette istasyon, V 30m

7.ip: Kulenin üst kısmı ve zirvesi görüşe girmiştir. Yukarıdaki slab yapısı içinde Z şekilli kulvarda kolay etapla tırmanış, dikleşen sırtımsı duvar/slab tabanında, biraz sağda istasyon, III+ 45m

8.ip: Kulenin tepesine uzanan slab yapılı, devamlı surette dikleşen duvar ip boyunca tırmanılır, ara emniyet iyi ve kaya sağlam, ip boyu sonunda bir olukta istasyon, IV 60m

9.ip: Kısa pasaj ile oluğun devamı kolaylaşan kulvarcık ile bir köşe-terasa varılıyor, III 15-16m

10.ip: Zirve kulesi altındaki sete köşeden varan pasaj, dik geçiş ve çürüklük var, ara emniyet iyi, V+ 30m

Artık bu kısımda ipi topladık. Belirgin, ama bloklarla kesik sette en sağa geçişle, kısa bir çentik (III) ve devamında sırttan  basit geçişlerle (I, II) zirveye çıkılıyor, III, II 45-50m

Kulenin tepesi 3180 metre yükseklikte dar bir sırtçık.. Bu tırmanışı diğer yandan, tabir caizse ‘klasik rota’nın ve aslında kulenin  ilk tırmanışını yaparak  gelen Hacı Tansu  ve Beşir Tertemiz dostlarımız ile  tepede manzaraya nazır kahve içerek  kutladık (evet kahveyi onlar yaptı sağolsunlar!)

Tırmanışımız toplamda 4 buçuk saat sürdü, inişi ise Hacı ve Beşir’in kulenin klasiğinden ilk çıkışı yaptıkları  dik çarşaklı, taşlı boğazdan hepberaber yaptık, çalılar arasında  dostlarımızın çıkışta korkuttuğu gariban ayıya denk gelmeyelim diye gürültü yaparak (!), toplam  1.5 saatten biraz çok sürede. Klasik rota çok curuflu ve sert kurumuş çamurlu, oldukça kaygan  ve hiç de kısa değil. Avaspi suyu kıyısındaki yeşillik çayırda çantaları atıp şöyle bir uzandık, Reşko dağının buzullarına karşı.

Bu tırmanışta çift ip kullandık ve bol travers vb nedeniyle de  çift ip tekniğini çok kullandık. Tırmanış donanımı tam iki set yaylı tıkaç – totemcam, DMM ve Camalot türleri- (mikro boylar dahil iki buçuk numaraya dek yaylı tıkaç türü hayati, en büyük boylar gerekli değil), tam set telli takoz, bolca uzun perlonbant ve 5 adet muhtelif ebat ve şekilde sikke idi, bu son malzeme özellikle çürük olan yerlerde, emniyeti çok kıt etaplarda ve istasyonlarda hayat kurtardı.  Rotada kumsaati vb hemen hiç yok.

Sonraki günlerde Suppadurek dağı tabanındaki Erinç buzuluna bir keşif gezisi yapıp topografyayı anlamaya çalışarak gezimizi sonlandırdık.

İşte böyle, Hakkaride bir mevsim, yeni bir kaya rotası ve güzel dostluklar…

Not:  Tırmanış iznimiz için bize çok yardımcı olan Hakkari il Turizm müdürü Emin Bey’e ekipçe teşekkür ederiz!

Tırmanışla kalın….

A new trad route and first ascent of a 3180m high  unnamed rock tower  on the long-neglected Cilo range  of Hakkari, situated nearby Turkish-Iraq-Iran border at the southeastern tip of  Anatolian peninsula, 20th july 2023, just after my return from Pakistan. With my bro Tafa we climbed a 10 pitch, 415m long, max grade VI+ on the noth west wall of this unnamed rock spire and named the peak ‘Spihane Tower’ after the local place. The rock is typical limestone, offering exposed climbing of various quality.